BÀI 27. SỰ BẢO TOÀN NĂNG LƯỢNG TRONG CÁC HIỆN TƯỢNG CƠ VÀ NHIỆT
I. LÍ THUYẾT TRỌNG TÂM
1. Sự truyền cơ năng, nhiệt năng từ vật này sang vật khác
Trong các hiện tượng cơ và nhiệt có thể xảy ra sự truyền cơ năng, nhiệt năng từ vật này sang vật khác.
2. Sự chuyển hóa giữa các dạng của cơ năng, giữa cơ năng và nhiệt năng
Nếu không có ma sát, cơ năng được bảo toàn, trong quá trình cơ học năng lượng được chuyển hóa qua lại từ động năng sang thế năng và ngược lại.
Trong các quá trình khác, cơ năng có thể chuyển hóa thành nhiệt năng và ngược lại, nhiệt năng có thể chuyển hóa thành cơ năng.
3. Định luật bảo toàn và chuyển hóa năng lượng:
Năng lượng không tự sinh ra cũng không tự mất đi, nó chỉ truyền từ vật này sang vật khác, chuyển hóa từ dạng này sang dạng khác.
II. PHƯƠNG PHÁP GIẢI BÀI TẬP
Bảo toàn năng lượng trong hiện tượng cơ – nhiệt
Các câu hỏi dạng này chủ yếu là những câu hỏi lí thuyết về sự bbảo toàn và chuyển hóa năng lượng. Ngoài việc nắm vững lí thuyết quan trọng, các em cần lưu ý một số nội dung sau:
- Vật chuyển động có năng lượng dưới dạng động năng.
- Vật ở độ cao só với điểm mốc có thế năng trọng trường.
- Vật biến dạng đàn hồi có thế năng đàn hồi.
- Mọi vật đều có nhiệt năng.
III. GIẢI BÀI TẬP SÁCH GIÁO KHOA
Bài C1 (trang 94 SGK Vật Lí 8):
Hãy mô tả sự truyền cơ năng, nhiệt năng trong các hiện tượng sau đây và tìm từ thích hợp cho các chỗ trống của các câu ở cột bên phải bảng 27.1:
Lời giải:
+ Hòn bi truyền cơ năng cho miếng gỗ.
+ Miếng nhôm truyền nhiệt năng cho cốc nước.
+ Viên đạn truyền cơ năng và nhiệt năng cho nước biển.
Bài C2 (trang 95 SGK Vật Lí 8):
Hãy mô tả sự chuyển hóa năng lượng trong các hiện tượng sau đây và tìm từ thích hợp cho các chỗ trống của các câu ở cột bên phải bảng 27.2.
Lời giải:
+ Khi con lắc chuyển động từ A đến B thế năng đã chuyển hóa dần thành động năng. Khi con lắc chuyển động từ B đến C động năng đã chuyển hóa dần thành thế năng.
+ Cơ năng của tay đã chuyển hóa thành nhiệt năng của miếng kim loại.
+ Nhiệt năng của không khí và hơi nước đã chuyển hóa thành cơ năng của nút.
Bài C3 (trang 96 SGK Vật Lí 8):
Hãy tìm ví dụ về sự biểu hiện của định luật trên (định luật bảo toàn và chuyển hóa năng lượng) trong các hiện tượng cơ và nhiệt đã học.
Lời giải:
Thả viên bi từ trên cao xuống nền gạch. Khi rơi xuống, thế năng chuyển hóa dần thành động năng. Khi rơi đến sàn nhà, một phần cơ năng đã chuyển hóa thành nhiệt năng làm sàn nhà và viên bi nóng lên.
Bài C4 (trang 96 SGK Vật Lí 8):
Hãy tìm thêm ví dụ, ngoài những ví dụ đã có trong bài về sự truyền cơ năng, nhiệt năng từ vật này sang vật khác; sự chuyển hóa giữa các dạng cơ năng cũng như giữa nhiệt năng và cơ năng.
Lời giải:
+ Viên đạn ghim vào thanh gỗ rồi dừng lại: cơ năng (động năng) chuyển hóa thành nhiệt năng.
+ Con lắc dao động có sự biến đổi qua lại giữa thế năng và động năng.
+ Sự va chạm của vật chuyển động với vật đang đứng yên, có sự truyền cơ năng.
Bài C5 (trang 96 SGK Vật Lí 8):
Tại sao trong hiện tượng hòn bi va vào thanh gỗ sau khi va chạm chỉ chuyển động được một đoạn ngắn rồi dừng lại. Cơ năng của chúng ta đã biến đi đâu?
Lời giải:
Hòn bi va vào thanh gỗ sau khi va chạm chúng chỉ chuyển động được một đoạn ngắn rồi dừng lại là vì một phần cơ năng của chúng chuyển nóa thành nhiệt năng làm nóng hòn bi, thanh gỗ, máng trượt và không khí xung quanh, năng lượng của chúng giảm dần.
Bài C6 (trang 96 SGK Vật Lí 8):
Tại sao trong hiện tượng về dao động của con lắc, con lắc chỉ dao dộng trong một thời gian ngắn rồi dừng lại ở vị trí cân bằng? Cơ năng của con lắc đã chuyển hóa thành dạng năng lượng nào?
Lời giải:
Trong hiện tượng về dao dộng của con lắc, con lắc chỉ dao động trong một thời gian ngắn rồi dừng lại ở vị trí cân bằng là vì một phần cơ năng của chúng đã chuyển hóa thành nhiệt năng làm nóng con lắc và không khí xung quanh.
Trên đây là gợi ý giải bài tập Vật Lý 8 bài Sự bảo toàn năng lượng trông các hiện tượng cơ và nhiệt do giáo viên Ican trực tiếp biên soạn theo chương trình mới nhất. Chúc các bạn học tập vui vẻ.