Chuyển động cơ học

BÀI 1. CHUYỂN ĐỘNG CƠ HỌC

I. LÍ THUYẾT TRỌNG TÂM

1. Chuyển động cơ học

Sự thay đổi vị trí của một vật theo thời gian so với vật khác (vật làm mốc) gọi là chuyển động cơ học (gọi tắt là chuyển động).
Một vật được coi là đứng yên khi vị trí của vật đó không thay đổi theo thời gian so với vật khác.

2. Tính tương đối của chuyển động

Chuyển động hay đứng yên mang tính tương đối, vì cùng một vật có thể được xem là chuyển động so với vật này nhưng lại được xem là đứng yên so với vật khác.
Tính tương đối của chuyển động tuỳ thuộc vào vật chọn làm mốc.
Thông thường người ta chọn Trái Đất hay những vật gắn với Trái Đất làm vật mốc.

3. Các dạng chuyển động thường gặp

Đường mà vật chuyển động vạch ra gọi là quỹ đạo của chuyển động.
Tuỳ thuộc vào hình dạng của quỹ đạo mà ta chia ra các dạng chuyển động: chuyển động thẳng, chuyển động cong và chuyển động tròn.

II. PHƯƠNG PHÁP GIẢI BÀI TẬP

1. Xác định một vật đứng yên hay chuyển động

+ Khi nói vật này chuyển động hay đứng yên thì phải nói so với vật (làm mốc) nào?

+ Vậy muốn biết vật A chuyển động hay đứng yên so với vật B thì ta phải xem xét vị trí của vật A so với vật B. Nếu:

Vị trí của vật A so với vật B có thay đổi theo thời gian thì ta nói vật A chuyển động so với vật B.
Vị trí của vật A so với vật B không thay đổi theo thời gian thì ta nói vật A đứng yên so với vật B.

2. Tính tương đối của chuyển động

Để chứng minh chuyển động hay đứng yên mang tính tương đối thì ta phải chọnra ít nhất 3 vật: vật A, vật B và vật C. Sao cho vật A chuyển động so với vật B nhưng lại đứng yên so với vật C.

III. GIẢI BÀI TẬP SÁCH GIÁO KHOA

Câu C1 (trang 4 SGK Vật Lí 8):

Làm thế nào để nhận biết một ô tô trên đường, một chiếc thuyền trên sông, một đám mây trên trời… đang chuyển động hay đứng yên?

Trả lời:

Để biết một ô tô trên đường, một chiếc thuyền trên sông, một đám mây trên trời đang chuyển động hay đứng yên, trước hết chọn một vật cố định nào đó làm mốc (có thể chọn cột điện bên đường, bên bờ sông) và kiểm tra xem vị trí của ô tô, thuyền hoặc đám mây có thay đổi so với vật mốc đó hay không.

+ Ta nói chúng đứng yên nếu vị trí không thay đổi so với vật làm mốc.

+ Ta nói chúng chuyển động nếu vị trí thay đổi so với vật làm mốc.

Câu C2 (trang 5 SGK Vật Lí 8):

Hãy tìm ví dụ về chuyển động cơ học, trong đó vật được chọn làm mốc.

Trả lời:

+ Ô tô đang chạy trên đường, so với vật mốc là mặt đường thì ô tô đang chuyển động.

+ Thuyền chuyển động trên sông, so với vật mốc là bờ sông.

Câu C3 (trang 5 SGK Vật Lí 8):

Khi nào một vật được coi là đứng yên? Hãy tìm ví dụ về vật đứng yên, trong đó chỉ rõ vật được chọn làm mốc.

Trả lời:

Ta nói vật đứng yên khi vị trí của nó không thay đổi so với vật chọn làm mốc.
Ví dụ: chiếc xe ô tô đỗ trong bến xe là vật đứng yên nếu chọn bến xe là vật làm mốc.

Câu C4 (trang 5 SGK Vật Lí 8):

Hành khách ngồi trên một toa tàu đang rời khỏi nhà ga (hình 1.2). So với nhà ga thì hành khách chuyển động hay đứng yên? Tại sao?

Trả lời:

Nếu so với nhà ga thì hành khách đang chuyển động vì vị trí của hành khách so với nhà ga thay đổi.

Câu C5 (trang 5 SGK Vật Lí 8):

So với toa tàu thì hành khách chuyển động hay đứng yên? Tại sao?

Trả lời:

Nếu so với toa tàu thì hành khách đứng yên vì vị trí của hành khách so với toa tàu là không thay đổi.

Câu C6 (trang 5 SGK Vật Lí 8):

Hãy dựa vào các câu trả lời trên để tìm từ thích hợp cho các chỗ trống của câu nhận xét sau đây:

Một vật có thể là chuyển động ……(1)…… nhưng lại là ……(2)…… đối với vật khác.

Trả lời:

Một vật có thể là chuyển động (1) đối với vật này nhưng lại là (2) đứng yên đối với vật khác.

Câu C7 (trang 5 SGK Vật Lí 8):

Hãy tìm thí dụ để minh họa cho nhận xét trên.

Trả lời:

Hành khách ngồi trên một toa tàu đang rời khỏi nhà ga, hành khách so với toa tàu thì đứng yên nhưng khi so với nhà ga thì đang chuyển động.
Tàu chở các kiện hàng chạy trên sông, các kiện hàng đứng yên so với con tàu nhưng lại là chuyển động so với cây cối bên bờ sông.
Ô tô đang đỗ bên đường, ô tô đứng yên so với cây bên đường nhưng lại là chuyển động so với những người đang đi đường.

Câu C8 (trang 5 SGK Vật Lí 8):

Hãy trả lời câu hỏi nêu ra ở đầu bài.

“Mặt Trời mọc ở đằng Đông, lặn đằng Tây (H1.1). Như vậy có phải Mặt Trời chuyển động còn Trái Đất đứng yên không?”

Trả lời:

Mặt Trời thay đổi so với một điểm vật mốc gắn với Trái Đất, vì vậy có thể coi Mặt Trời chuyển động khi lấy mốc là Trái Đất.

Câu C9 (trang 6 SGK Vật Lí 8):

Hãy tìm thí dụ về chuyển động thẳng, chuyển động cong, chuyển động tròn thường gặp trong đời sống.

Trả lời:

Chuyển động thẳng: chuyển động của một vật được thả từ trên cao xuống, chuyển động thẳng của một đoàn tàu chạy trên đường ray thẳng.
Chuyển động cong: chuyển động của một chiếc lá rơi từ trên cao xuống.
Chuyển động tròn: chuyển động của các điểm trên cánh quạt khi quạt quay, chuyển động tròn của bánh xe đạp quay xung quanh trục của nó.

Câu C10 (trang 6 SGK Vật Lí 8):

Mỗi vật trong hình 1.4 chuyển động so với vật nào? Đứng yên so với vật nào?

Trả lời:

Người lái xe chuyển động so với người đứng bên lề đường và cột điện nhưng đứng yên so với xe ô tô.
Người đứng bên lề đường chuyển động so với người lái xe và với xe ô tô nhưng đứng yên so với cột điện.
Ô tô chuyển động so với người đứng bên lề đường và cột điện nhưng đứng yên so với người lái xe.
Cột điện chuyển động so với người lái xe và với xe ô tô nhưng đứng yên so với người đứng bên lề đường.

Câu C11 (trang 6 SGK Vật Lí 8):

Có người nói: “Khi khoảng cách từ vật tới vật mốc không thay đổi thì vật không chuyển động so với vật mốc”. Theo em nói như thế là đúng hay sai? Hãy tìm ví dụ minh họa cho lập luận của mình.

Trả lời:

Nói “Khi khoảng cách từ vật tới vật mốc không thay đổi thì vật không chuyển động so với vật mốc” có thể đúng hoặc sai tùy theo từng trường hợp.

Trường hợp đúng: chẳng hạn tàu hỏa rời ga, nếu chọn ga làm vật mốc thì khoảng cách từ tàu hỏa đến ga thay đổi, ta nói tàu hỏa chuyển động so với ga.
Trường hợp sai: chẳng hạn trường hợp vật chuyển động trên đường tròn, so với tâm đường tròn thì khoảng cách từ vật đến tâm là không đổi nhưng vị trí của vật so với tâm luôn thay đổi và vật được coi là chuyển động so với tâm.

Trên đây là gợi ý giải bài tập Vật Lý 8 bài chuyển động cơ học do giáo viên Ican trực tiếp biên soạn theo chương trình mới nhất. Chúc các bạn học tập vui vẻ

Đánh giá (276)