Dẫn nhiệt

BÀI 22. DẪN NHIỆT

I. LÍ THUYẾT TRỌNG TÂM

1. Sự dẫn nhiệt

+ Nhiệt năng có thể truyền từ phần này sang phần khác của một vật, từ vật này sang vật khác bằng hình thức dẫn nhiệt.

2. Khả năng dẫn nhiệt của các chất

+ Chất rắn dẫn nhiệt tốt. Trong chất rắn, kim loại dẫn nhiệt tốt nhất.

+ Chất lỏng dẫn nhiệt kém (trừ dầu và thủy ngân).

+ Chất khí dẫn nhiệt kém nhất.

Chú ý:

• Các vật thường nở ra (thể tích tăng) khi nhiệt độ tăng.
• Dẫn nhiệt là hình thức truyền nhiệt chủ yếu trong chất rắn.
• Môi trường chân không không dẫn nhiệt.

+ Nếu coi khả năng dẫn nhiệt của không khí là 1 thì khả năng dẫn nhiệt của một số chất có giá trị như sau:

3. Bản chất của sự dẫn nhiệt trong một vật

+ Bản chất của sự dẫn nhiệt trong một vật là sự truyền động năng của các hạt tạo nên vật đó khi chúng va chạm vào nhau. Cứ như vậy nhiệt năng được truyền từ hạt này sang hạt khác, tổng thể ta có sự dẫn nhiệt từ phần này sang phần khác của vật hoặc từ vật này sang vật khác.

II. PHƯƠNG PHÁP GIẢI BÀI TẬP

Truyền nhiệt bằng dẫn nhiệt

Các câu hỏi chủ yếu là câu hỏi lí thuyết về truyền nhiệt bằng hình thức dẫn nhiệt, vật nào tỏa nhiệt, vật nào thu nhiệt, cần lưu ý một số đặc điểm sau:

+ Nhiệt tự động truyền từ vật có nhiệt độ cao hơn sang vật có nhiệt độ thấp hơn, từ phần có nhiệt độ cao hơn sang phần có nhiệt độ thấp hơn.

+ Chất rắn dẫn nhiệt tốt nhất, chất lỏng và chất khí dẫn nhiệt kém. Trong các loại chất rắn, kim loại dẫn nhiệt tốt nhất. Môi trường chân không không dẫn nhiệt.

III. GIẢI BÀI TẬP SÁCH GIÁO KHOA

Câu C1 (trang 77 SGK Vật Lí 8): Trong thí nghiệm ở hình 22.1, các đinh a, b, c, d, e được gắn bằng sáp vào thanh đồng AB: Dùng đèn cồn đun nóng đầu A của thanh đồng. Quan sát và mô tả hiện tượng xảy ra. Các đinh rơi xuống chứng tỏ điều gì?

Trả lời:

Các đinh rơi xuống do sáp bị nóng chảy. Điều đó chứng tỏ nhiệt năng đã được truyền từ đèn cồn qua thanh đồng và truyền đến các vị trí a, b, c, d, e làm sáp gắn đinh ở các vị trí đó nóng chảy.

Câu C2 (trang 77 SGK Vật Lí 8):

Các đinh rơi xuống trước, sau theo thứ tự nào?

Trả lời:

Các đinh rơi xuống trước, sau theo thứ tự từ đầu A đến đầu B của thanh đồng là: a, b, c, d và e.

Câu C3 (trang 77 SGK Vật Lí 8):

Hãy dựa vào thứ tự rơi xuống của các đinh để mô tả sự truyền nhiệt năng trong thanh đồng AB.

Trả lời:

Các đinh rơi theo thứ tự a, b, c, d và e chứng tỏ nhiệt năng được truyền dần dần từ phần nóng hơn sang phần ít nóng hơn (từ A sang B).

Trả lời:

+ Các đinh gắn ở đầu các thanh rơi xuống không đồng thời.

+ Hiện tượng này chứng tỏ các thanh đồng, nhôm và thủy tinh dẫn nhiệt không giống nhau.

Câu C5 (trang 78 SGK Vật Lí 8):

Hãy dựa vào thí nghiệm trên để so sánh tính dẫn nhiệt của đồng, nhôm, thủy tinh. Chất nào dẫn nhiệt tốt nhất, chất nào dẫn nhiệt kém nhất? Từ đó có thể rút ra kết luận gì?

Trả lời:

Kết quả thí nghiệm cho thấy chiếc đinh gắn ở thanh đồng rơi xuống trước, tiếp theo là đinh gắn ở thanh nhôm và cuối cùng là đinh gắn ở thanh thủy tinh.

Như vậy có thể rút ra kết luận như sau:

+ Trong ba chất đồng, nhôm, thủy tinh thì đồng dẫn nhiệt tốt nhất, thủy tinh dẫn nhiệt kém nhất.

+ Trong chất rắn, kim loại dẫn nhiệt tốt nhất.

Trả lời:

+ Khi nước ở phần trên của ống nghiệm bắt đầu sôi thì cục sáp ở đáy ống nghiệm chưa bị nóng chảy. + Nhận xét: Chất lỏng dẫn nhiệt kém.

Trả lời:

+ Khi ống nghiệm đã nóng thì miếng sáp gắn ở nút ống nghiệm chưa bị nóng chảy.

+ Nhận xét: Chất khí dẫn nhiệt kém.

Câu C8 (trang 78 SGK Vật Lí 8):

Tìm 3 ví dụ hiện tượng dẫn nhiệt.

Trả lời:

+ Đựng nước trong nồi nhôm đặt lên bếp lửa. Sau một thời gian nước sẽ nóng nóng lên và sôi. Năng lượng được truyền từ ngọn lửa đến nước bởi sự dẫn nhiệt của nồi nhôm.

+ Dùng một que sắt đưa một đầu vào bếp than đang cháy, một lúc sau cầm vào đầu còn lại ta thấy nóng tay. Thanh sắt đã dẫn nhiệt từ bếp than sang tay ta.

+ Nhúng một đầu chiếc thìa bằng bạc vào một cốc nước sôi ta có cảm giác tay nóng lên: Thìa bạc đã truyền nhiệt từ nước nóng sang tay ta.

Câu C9 (trang 78 SGK Vật Lí 8):

Tại sao nồi, xoong thường làm bằng kim loại, còn bát đĩa thường là bằng sứ?

Trả lời:

Nồi, xoong dùng để nấu chín thức ăn. Làm nồi xoong bằng kim loại vì kim loại dẫn nhiệt tốt làm cho thức ăn nhanh chín.

Bát đĩa dùng để đựng thức ăn, muốn cho thức ăn lâu bị nguội thì bát đĩa làm bằng sứ là tốt nhất vì sứ là chất dẫn nhiệt kém.

Câu C10 (trang 78 SGK Vật Lí 8):

Tại sao về mùa đông mặc nhiều áo mỏng ấm hơn mặc một áo dày?

Trả lời:

Tác dụng của áo trong mùa lạnh là giữ nhiệt cho cơ thể. Nếu mặc cùng một lúc nhiều áo mỏng sẽ tạo ra được các lớp không khí khác nhau giữa các lớp áo, các lớp không khí này dẫn nhiệt rất kém nên có thể giữ ấm cho cơ thể tốt hơn.

Câu C11 (trang 78 SGK Vật Lí 8):

Về mùa nào chim thường hay đứng xù lông? Tại sao?

Trả lời:

Về mùa đông chim thường hay đứng xù lông vì mùa đông, thời tiết lạnh, chim xù lông để tạo ra các lớp không khí dẫn nhiệt kém giữa các lông chim, điều này giúp chim được giữ ấm hơn.

Câu C12 (trang 78 SGK Vật Lí 8):

Tại sao trong những ngày rét sờ vào kim loại ta lại thấy lạnh, còn trong những ngày nắng nóng sờ vào kim loại ta lại thấy nóng?

Trả lời:

+ Kim loại là chất dẫn nhiệt rất tốt. Vào những ngày trời lạnh, nhiệt độ bên ngoài thấp hơn nhiệt độ của cơ thể nên khi sờ vào kim loại, nhiệt truyền từ cơ thể sang kim loại và bị phân tán nhanh, làm cho ta có cảm giác bị lạnh đi một cách nhanh chóng.

+ Ngược lại vào những ngày nóng, nhiệt độ của kim loại bên ngoài cao hơn nhiệt độ của cơ thể. Khi chạm vào kim loại, nhiệt lượng truyền từ kim loại sang cơ thể làm cho ta có cảm giác nóng lên.

Trên đây là gợi ý giải bài tập Vật Lý 8 bài dẫn nhiệt vật lý 8 do giáo viên Ican trực tiếp biên soạn theo chương trình mới nhất. Chúc bác bạn học tập vui vẻ.