RÚT GỌN CÂU
II, HƯỚNG DẪN SOẠN BÀI
1. Thế nào là rút gọn câu?
Câu 1 (Sách giáo khoa Ngữ Văn 7, tập 2 – trang 14)
Câu (a): không có chủ ngữ, vị ngữ là các cụm động từ học ăn, học nói, học gói, học mở.
Câu (b): chủ ngữ là chúng ta, vị ngữ là các cụm động từ học ăn, học nói, học gói, học mở.
Câu 2 (Sách giáo khoa Ngữ Văn 7, tập 2 – trang 15)
Những cụm từ có thể làm chủ ngữ trong câu (a): chúng tôi, người Việt Nam, chúng ta, các em,...
Câu 3 (Sách giáo khoa Ngữ Văn 7, tập 2 – trang 15)
Chủ ngữ trong câu (a) được lược bỏ vì câu tục ngữ là lời khuyên chung cho tất cả mọi người, mọi đối tượng trong xã hội.
Câu 4 (Sách giáo khoa Ngữ Văn 7, tập 2 – trang 15)
Thành phần được lược bỏ trong các câu:
a) Vị ngữ: đuổi theo nó (vị ngữ đuổi theo nó đã được nêu ở câu trước)
b) Cả chủ ngữ và vị ngữ (chủ ngữ và vị ngữ đã được nêu ở câu hỏi).
2. Cách dùng câu rút gọn
Câu 1 (Sách giáo khoa Ngữ Văn 7, tập 2 – trang 15)
Các câu "Chạy loăng quăng. Nhảy dây. Chơi kéo co." đều thiếu thành phần chủ ngữ.
Trong trường hợp này không nên rút gọn thành phần vị ngữ vì khi lược bỏ thành phần câu như những câu trên khiến cho lời văn trở nên cộc lốc, khó hiểu.
Câu 2 (Sách giáo khoa Ngữ Văn 7, tập 2 – trang 15)
Cần thêm từ ngữ từ ngữ vào câu rút gọn để thể hiện thái độ lễ phép như sau: “Con được 10 điểm bài kiểm tra môn toán ạ”.
Câu 3 (Sách giáo khoa Ngữ Văn 7, tập 2 – trang 16)
Khi rút gọn câu cần chú ý những điều sau:
- Không khiến người đọc hiểu sai hay hiểu không đầy đủ về nội dung câu nói;
- Không khiến câu nói thành cộc lốc, khiếm nhã.
- Việc rút gon bất kì thành phần nào của câu phải dựa vào hoàn cảnh cụ thể và người đọc (hay người nghe) phải dễ dàng khôi phục lại được các thành phần đã được rút gọn một cách đầy đủ và chính xác.
II, KIẾN THỨC CẦN NHỚ
Rút gọn câu là việc lược bở một số thành phần câu khi nói hoặc viết.
Tác dụng của việc rút gọn câu:
- Làm cho câu văn trở nên ngắn gọn hơn.
- Tránh việc lặp từ ngữ không cần thiết
- Nội dung thông báo được chắt lọc, nổi bật, rõ ràng hơn từ đó thông tin đến người nhân cũng được nhanh và chính xác hơn;
Những lưu ý khi rút gọn câu:
- Không khiến người đọc hiểu sai hay hiểu không đầy đủ về nội dung câu nói;
- Không khiến câu nói thành cộc lốc, khiếm nhã.
- Việc rút gon bất kì thành phần nào của câu phải dựa vào hoàn cảnh cụ thể và người đọc (hay người nghe) phải dễ dàng khôi phục lại được các thành phần đã được rút gọn một cách đầy đủ và chính xác.
III, HƯỚNG DẪN LUYỆN TẬP
Câu 1 (Sách giáo khoa Ngữ Văn 7, tập 2 – trang 16)
Những câu rút gọn là:
- Ăn quả nhớ kẻ trồng cây.
- Nuôi lợn ăn cơm nằm, nuôi tằm ăn cơm đứng.
Hai câu trên đều là câu được rút gọn thành phần chủ ngữ. Vì tục ngữ là những kinh nghiệm được đúc rút trong cuộc sống hằng ngày và trong quá trình sản xuất của quần chúng nhân dân. Các câu tục ngữ này không phải là kinh nghiệm của riêng một cá nhân hay một thế hệ nào mà lại tài sản chung của toàn xã hội nên có thể coi chủ ngữ đã được rút gọn lại là chúng ta, người, kẻ,…
Có thể khôi phục các câu tục ngữ đó như sau:
- Kẻ ăn quả nhớ kẻ trồng cây.
- Người nuôi lợn ăn cơm nằm, người nuôi tằm ăn cơm đứng.
Rút gọn các câu tục ngữ như vậy có tác dụng:
- Thông tin chính được nhấn mạnh.
- Các câu tục ngữ trở nên ngắn gon, súc tích, dễ ghi nhớ và lưu truyền.
Câu 2 (Sách giáo khoa Ngữ Văn 7, tập 2 – trang 16)
Các câu đã được rút gọn và khôi phục trong các đoạn thơ:
Câu | Câu rút gọn | Câu được khôi phục |
a) | + Bước tới Đèo Ngang bóng xế tà,
+ Dừng chân đứng lại, trời, non, nước, | + Ta (tức Bà Huyện Thanh Quan) bước tới Đèo Ngang bóng xế tà, + Ta dừng chân đứng lại, trời, non, nước, |
b) | + Đồn rằng quan tướng có danh, + Đánh giặc thì chạy trước tiên, Xông vào trận tiền cởi khố giặc ra | + Người ta đồn rằng quan tướng có danh, + Quan tướng đánh giặc thì chạy trước tiên, Quan tướng xông vào trận tiền cởi khố giặc ra |
Trong thơ và ca dao thường có nhiều câu rút gọn như vậy vì:
- Bài thơ và bài ca dao đảm bảo tuân thủ quy định của các thể thơ
+ Bài thơ được viết theo thể thơ thất ngôn bát cú (phải đảm bảo 7 chữ trên một dòng).
+ Ca dao được viết theo thể thơ lục bát (một dòng 6 tiếng, một dòng 8 tiếng).
- Ngôn ngữ trong thơ và ca dao cần ngắn gọn, súc tích, trau chuốt và phong phú.
Câu 3 (Sách giáo khoa Ngữ Văn 7, tập 2 – trang 17)
Cậu bé và ông khách trong câu chuyện hiểu lầm nhau vì:
- Câu bé sử dụng quá nhiều câu rút gọn: 3 câu rút gọn liên tiếp:
+ Mất rồi
+ Thưa… tối hôm qua.
+ Cháy ạ.
- Hoàn cảnh nói chuyện không giúp cho ông khách hiểu được phần bị rút gọn là gì: Do người khách không biết được việc ông bố đi văng có viết giấy nhắn lại nhưng đứa con đã làm cháy mất tờ giấy.
- Mỗi người hiểu phần rút gọn theo một cách: Đứa bé nghĩ đến tờ giấy còn người khách nghĩ đến ông bố của đứa trẻ.
- Từ mất trong lời nói của đứa trẻ được hiểu theo hai nghĩa: đứa trẻ hiểu mất là thất thoát đồ đạc, ông khách hiểu mất là chết.
Bài học rút ra: Cần sử dụng câu rút gọn trong nhưng tình huống giao tiếp phù hợp, tránh việc lạm dụng câu rút gọn dẫn đến tình trạng hiểu lầm, hiểu sai nội dung được truyền tải.
Câu 4 (Sách giáo khoa Ngữ Văn 7, tập 2 – trang 18)
Chi tiết có tác dụng dây cười và phê phán trong câu chuyện là những câu trả lời cộc lốc của anh chàng tham ăn: “Đây; Mỗi; Tiệt”.
Qua cách trả lời của ành chàng này khiến mọi người nhận ra rằng:
+ Anh chàng là một người thô lỗ, trả lời khác hẳn với cách ăn nói lịch sự của mọi người cũng như gây khó hiểu cho những người xung quanh.
+ Anh chàng là một người vô cùng tham ăn vì miếng ăn mà có thể phá vỡ những quy tắc ứng xử thông thường, làm mất đi nhân cách của mình.
Gợi ý Văn 7 Soạn bài Rút gọn câu do giáo viên Ican trực tiếp biên soạn theo chương trình mới nhất. Chúc các bạn học tập vui vẻ.