VĂN BẢN 2
SỰ TÍCH HỒ GƯƠM
1. Read standard
Câu 1 (Sách giáo khoa Ngữ văn 6 tập 1 - trang 24)
Hồ Gươm là một địa chỉ trong trái tim của mỗi người Hà Nội nói riêng và người dân Việt Nam nói chung. Nơi đây được coi là một “lẵng hoa” giữa trung tâm thành phố, thu hút khách du lịch trong và ngoài nước. Hồ có nhiều tên gọi: hồ Tả Vọng, hồ Lục Thủy, Hồ Hoàn Kiếm. Những bộ quần áo di động, kiến trúc gắn kết với Hồ Gươm: Đài Nghiên, Tháp Bút, Cầu Thê Húc, Đền Ngọc Sơn, Tháp Rùa… Nơi đây thường tổ chức nhiều hoạt động văn hóa quan trọng của thủ đô; thể hiện khát vọng hòa bình của dân tộc Việt Nam.
2. Trải nghiệm cùng văn bản
Câu 1 (Sách giáo khoa Ngữ văn 6 tập 1 - trang 24)
- Có nhiều cách Long Quân cho Lê Lợi mượn gươm:
+ Sài Rùa Vàng trạo gươm cho Lê Lợi.
+ Báo mộng cho Lê Lợi vào rừng / đến sông nhận.
+ Trào gươm cho một người nào đó, rồi báo mộng, bảo vệ người đó trốc tận tay gươm cho Lê Lợi…
Câu 2 (Sách giáo khoa Ngữ văn 6 tập 1 - trang 26)
- Khi nghe Rùa Vàng lấp lánh, Lê Lợi “hiểu ra”: Đây là gươm thần của Long Quân nghĩa quân để đánh đuổi ngoại hình; hòa bình lập lại, cần trả lại thanh gươm với Long Quân.
3. Suy ngẫm và phản hồi
Câu 1 (Sách giáo khoa Ngữ văn 6 tập 1 - trang 26)
- Thanh gươm được gọi là thanh gươm thần vì:
+ Đây là thanh gươm của Đức Long Quân cho nghĩa quân Lam Sơn mượn để đánh đuổi ngoại hạng.
+ Thanh gươm liên kết với nhiều chi tiết khác thường, kỳ lạ:
- Khi thả lưới trên bến, cả ba lần Lê Thận đều chỉ kéo được một thanh sắt. Thận trọng đưa sắt lại cạnh trẻ em nhìn thấy thì phát hiện ra đó là một thanh gươm.
- Khi Lê Thận tham gia nghĩa quân Lam Sơn, một lần, Lê Lợi cùng mấy người tùy tiện đến nhà Thận, thấy thanh sắt rực sáng ở góc nhà, cầm lên xem và thấy hai chữ “Thuận Thiên” khắc sâu vào gươm .
- Một lần bị đuổi, đi qua một khu rừng, Lê Lợi thấy có một ánh sáng lạ trên ngọn cây đa. Ông trèo lên, bắt chuôi gươm nạm bạc. Đưa tra cứu ở nhà Lê Thận với chuôi gươm vừa rồi.
- Thanh gươm thần cùng Lê Lợi tung hoành khắp các trận địa, giúp nghĩa quân đuổi giặc Minh.
- Một lần, khi vua Lê Lợi đi dạo quanh hồ Tả Vọng, Rùa Vàng nổi lên mặt nước, gươm thần bên cạnh vua cũng lướt qua.
- Thanh gươm rời khỏi tay vua bay đến Rùa Vàng.
=> Đặc điểm của thể loại truyền thuyết: cốt truyện thường sử dụng yếu tố kỳ ảo nhằm thể hiện sức mạnh, tài năng của người anh hùng lịch sử.
Câu 2 (Sách giáo khoa Ngữ văn 6 tập 1 - trang 26)
Time and not time Long Quân cho Lê Lợi mượn gươm thần
Sự việc | Time | No time |
Cho gươm thần mượn | Buổi đầu tiên có nghĩa, khó khăn chồng chất. | Miền núi Thanh Hóa. |
Gươm thần lại | Khi đánh quân Minh ra khỏi bờ biển, đất nước hòa bình. | Hồ Tả Vọng tại kinh thành Thăng Long. |
Câu 3 (Sách giáo khoa Ngữ văn 6 tập 1 - trang 26)
Trong truyền thuyết cũng như câu chuyện nói chung, các công việc thường được sắp xếp để thể hiện một ý nghĩa nào đó. Trong “Sự tích Hồ Gươm”, Long Quân để Lê Thận tình cờ tìm kiếm ở một nơi, Lê Lợi tình cờ tìm thấy chuôi gươm ở một nơi khác. Thông qua cách kiếm mượn, tác giả muốn hiện:
- Fomking Gươm và trợ giúp của thần lình vì cứu nước là nghĩa chính “thuận thiên”.
- Gươm tìm thấy ở dưới nước, chuôi gươm tìm thấy ở trên rừng chứng nhân dân từ miền đến miền biển đều có kết hợp chống ngoại lai.
- Ca ngợi năng lực, phẩm chất của Lê Lợi. Như lời của Lê Thận có nói: “This is Trời có ý phó thác cho minh công việc lớn. Chúng tôi tự nguyện lấy xương của mình theo minh công, cùng với thanh gươm thần để báo đền Tổ quốc! ”.
Câu 4 (Sách giáo khoa Ngữ văn 6 tập 1 - trang 27)
- Nhan đề “Sự việc Hồ Gươm” đúng là gắn với công việc trả góp của Lê Lợi. Truyện tên và cách thức, giải thích về sự thay đổi tên từ hồ Tả Vọng thành Hồ Gươm / Hồ Hoàn Kiếm rất sâu sắc, thể hiện niềm tự hào về truyền thống lịch sử dân tộc.
- Truyện không có trả gươm mà có nhiều sự việc, hành động trước đó với những ý kiến sâu sắc: ca ngợi tính chất chính nghĩa, tính chất nhân dân và chiến thắng vẻ vang của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn chống lại Minh họa lược do Lê Lợi đứng đầu thế kỷ XV; truyện cũng thể hiện tinh thần đoàn kết của dân tộc Việt Nam bao đời nay; gửi gắm niềm tin vào sự bình yên của dân tộc…
Câu 5 (Sách giáo khoa Ngữ văn 6 tập 1 - trang 27)
- Một số từ ngữ cho thấy sự tôn trọng của các nhân vật Lê Lợi: minh công, người trời cho gươm thần để làm việc lớn, cách Rùa Vàng gọi Lê Lợi là “bệ hạ” khi gươm .
- Một vài câu văn cho thấy cách thể hiện tình cảm, cảm xúc của tác giả dân gian trong lời kể:
+ Một hôm, bị đuổi, Lê Lợi và các tướng phải rút lui từng người một .
+ Từ đó khí thế của nghĩa quân ngày một tăng. Trọng tay Lê Lợi, thanh gươm thần tung hoành khắp các trận địa, làm cho quân Minh vượt qua .
Câu 6 (Sách giáo khoa Ngữ văn 6 tập 1 - trang 27)
* Đặc điểm của truyền thông thuyết trong truyện “Sự tích Hồ Gươm”:
- Về cốt truyện truyền thuyết:
+ Thường xoay quanh hình tượng của vị tướng Lê Lợi - người đứng đầu nghĩa quân Lam Sơn đánh giặc Minh.
+ Thường sử dụng yếu tố ảo nhằm mục đích thể hiện năng lực, sức mạnh khác thường của nhân vật.
- Khi thả lưới trên bến, cả ba lần Lê Thận đều chỉ kéo được một thanh sắt. Thận trọng đưa sắt lại cạnh trẻ em nhìn thấy thì phát hiện ra đó là một thanh gươm.
- Khi Lê Thận tham gia nghĩa quân Lam Sơn, một lần, Lê Lợi cùng mấy người tùy tiện đến nhà Thận, thấy thanh sắt rực sáng ở góc nhà, cầm lên xem và thấy hai chữ “Thuận Thiên” khắc sâu vào gươm .
- Một lần bị đuổi, đi qua một khu rừng, Lê Lợi thấy có một ánh sáng lạ trên ngọn cây đa. Ông trèo lên, bắt chuôi gươm nạm bạc. Đưa tra cứu ở nhà Lê Thận với chuôi gươm vừa rồi.
- Thanh gươm thần cùng Lê Lợi tung hoành khắp các trận địa, giúp nghĩa quân đuổi giặc Minh.
- Một lần, khi vua Lê Lợi đi dạo quanh hồ Tả Vọng, Rùa Vàng nổi lên mặt nước, gươm thần bên cạnh vua cũng lướt qua.
- Thanh gươm rời khỏi tay vua bay đến Rùa Vàng.
+ Cuối truyện gợi nhắc lịch sử còn lưu lại hiện tại: Truyện gắn liền với địa danh Hồ Gươm / Hồ Hoàn Kiếm.
- Về nhân vật truyền thuyết:
+ Nhân vật lịch sử: Lê Lợi - vị chủ tướng anh minh đứng đầu đạo nghĩa Lam Sơn thắng lợi.
+ Thể hiện sự trân trọng, sự tôn kính của nhân dân đối với Lê Lợi.