VĂN BẢN 1: TRONG LÒNG MẸ
YÊU CẦU CẦN ĐẠT
- Nhận biết được một số yếu tố hình thức (ngôi kể thứ nhất, tính xác thực, cách kể sự việc, hình thức ghi chép,...), nội dung (đề tài, chủ đề, tình cảm, cảm xúc người viết,...) của văn bản hồi kí hoặc du kí.
- Nhận biết và vận dụng được từ đa nghĩa, từ đồng âm, từ mượn trong đọc, viết, nói và nghe.
- Viết và kể lại một kỉ niệm của bản thân.
- Trân trọng tình mẫu tử và những kỉ niệm thời thơ ấu; yêu thiên nhiên, thích khám phá,...
KIẾN THỨC NGỮ VĂN
1. Kí
Kí là một thể loại văn xuôi thường ghi lại sự việc và con người một cách xác thực. Hồi kí là một thể của kí dùng để ghi chép lại những sự việc, những quan sát, nhận xét và tâm trạng có thực mà tác giả đã trải qua. Du kí là một thể của kí dùng để ghi lại những điều đã chứng kiến trong một chuyến đi diễn ra chưa lâu của bản thân tới một miền đất khác.
Tính chất xác thực của sự việc mà kí ghi chép được thể hiện qua một hoặc nhiều yếu tố cụ thể như thời gian (ngày, tháng, năm,...); địa điểm diễn ra sự việc; sự có mặt của người khác như người thân trong gia đình, bạn bè cùng tham gia vào một sự việc. Người kể trong kí thường kể theo ngôi thứ nhất.
2. Người kể ngôi thứ nhất và người kể ngôi thứ ba
- Người kể ngôi thứ nhất trong truyện hoặc kí thường xưng “tôi”, trực tiếp kể lại những gì đã chứng kiến, trải qua; trực tiếp thể hiện suy nghĩ, cảm xúc, tình cảm của mình,...
- Người kể ngôi thứ ba là người ngoài cuộc, không tham gia câu chuyện, nhưng biết hết mọi việc, vì vậy có thể kể lại một cách tự do, linh hoạt toàn bộ những gì đã diễn ra.
ĐỌC HIỂU VĂN BẢN
TRONG LÒNG MẸ
NGUYÊN HỒNG
Câu 1 (Sách giáo khoa Ngữ văn 6 tập 1 - trang 54)
- Sự việc chính mà tác giả mà tác giả kể lại trong đoạn trích là sự việc bé Hồng được gặp lại mẹ sau bao ngày xa cách.
- Sự việc ấy được tập trung thể hiện ở phần 3 của đoạn trích (Từ “Nhưng đến ngày giỗ đầu của thầy tôi…” cho đến “không mảy may nghĩ ngợi gì nữa…”.
Câu 2 (Sách giáo khoa Ngữ văn 6 tập 1 - trang 54)
- Qua lời kể của người cô, mẹ của bé Hồng hiện lên là một người đàn bà bị cái tội là góa chồng, nợ nần cùng túng quá, phải bỏ con cái đi tha phương cầu thực.
- Ngược lại với lời kể của bà cô, trong suy nghĩ, tình cảm của nhân vật bé Hồng, người mẹ thật hiền từ, thật đáng thương. Cậu bé luôn dành tình yêu thương, sự kính mến mẹ mình dẫu cho bà cô cô ý gieo rắc những ý nghĩ xấu xa về mẹ.
Câu 3 (Sách giáo khoa Ngữ văn 6 tập 1 - trang 54)
- Một số câu văn thể hiện cảm xúc của nhân vật “tôi” khi gặp lại mẹ:
+ Tôi liền đuổi theo, gọi bối rối: “- Mợ ơi! Mợ ơi! Mợ ơi!”.
+ Và cái lầm đó không những làm tôi thẹn mà còn tủi cực nữa, khác gì cái ảo ảnh của một dòng nước trong suốt chảy dưới bóng râm đã hiện ra trước con mắt gần rạn nứt của người bộ hành ngã gục giữa sa mạc.
+ Tôi thở hồng hộc, trán đẫm mồ hôi, và khi trèo lên xe, tôi ríu cả chân lại. Mẹ tôi vừa kéo tay tôi, xoa đầu tôi hỏi, thì tôi òa lên khóc rồi cứ thế nức nở.
+ Hay tại sự sung sướng bỗng được trông nhìn và ôm ấp cái hình hài máu mủ của mình mà mẹ tôi lại tươi đẹp như thuở còn sung túc? Tôi ngồi trên đệm xe, đùi áp đùi mẹ tôi, đầu ngả vào cánh tay mẹ tôi, tôi thấy những cảm giác ấm áp đã bao lâu mất đi bỗng lại mơn man khắp da thịt.
=> Bé Hồng là một chú bé nhạy cảm, có tình yêu thương mẹ tha thiết, chân thành, sâu nặng. Được gặp lại mẹ sau bao ngày xa cách, chú bé hạnh phúc, sung sướng đến cực điểm.
Câu 4 (Sách giáo khoa Ngữ văn 6 tập 1 - trang 54)
Đoạn trích “Trong lòng mẹ” thuộc thể loại hồi ký vì đoạn trích đã kể lại một cách chân thực và cảm động những cay đắng, tủi cực cùng tình yêu thương cháy bỏng của nhà văn thời thơ ấu với người mẹ bất hạnh bằng ngôi kể thứ nhất, lời kể của cậu bé Hồng.
Câu 5 (Sách giáo khoa Ngữ văn 6 tập 1 - trang 54)
Đoạn trích “Trong lòng mẹ” đã để lại nhiều ấn tượng cho người đọc về tình cảm chân thành, xúc động mà cậu bé Hồng dành cho mẹ. Mặc dù người mẹ bỏ đi tha phương cầu thực, lâu ngày chẳng có một lá thư, một vài lời thăm gửi nhưng cậu bé Hồng vẫn luôn tin yêu, kính trọng và bảo vệ mẹ mình trước những lời lẽ cay nghiệt, rắp tâm tanh bẩn của bà cô. Để rồi cậu bé sung sướng, vỡ òa trong hạnh phúc khi được gặp lại mẹ, được mẹ vỗ về, âu yếm. Chính tình mẫu tử thiêng liêng đã trở thành dòng nước mát lành xoa dịu những vết thương, giúp cho con người có những giây phút hạnh phúc, bình yên trong cuộc sống.