ĐỌC THÊM: ĐÔ-XTÔI-ÉP-XKI (X. Xvai-gơ)
I. HƯỚNG DẪN SOẠN BÀI
Câu 1. (Sách giáo khoa Ngữ văn 12 tập 1 - Trang 65)
a. Hai thời điểm đối lập trong cuộc đời của Đô-xtôi-ép-xki:
- Thời điểm thứ nhất: Kiếp sống của kẻ lưu vong.
- Thời điểm thứ hai: Trở về Tổ quốc. Sau đó là cái chết.
b. Những nét mâu thuẫn về tính cách trong thiên tài Đô-xtôi-ép-xki:
- Những tình cảm mãnh liệt trong cơ thể yếu đuối của một con bệnh thần kinh.
- Con người mang trái tim vĩ đại phải tìm đến những cơ hội "thấp hèn" để làm tròn khát vọng.
- Số phận vùi dập thiên tài nhưng thiên tài tự cứu vãn bằng lao động và cũng tự đốt cháy trong lao động. Đó chính là sự hấp dẫn ở tính cách và số phận đầy ngang trái của Đô-xtôi-ép-xki.
Câu 2. (Sách giáo khoa Ngữ văn 12 tập 1 - Trang 65)
- Lối cấu trúc những hình ảnh trái ngược khi thể hiện chân dung của Đô-xtôi-ép-xki được thể hiện ở:
+ Trong cấu trúc câu: “Nước Nga tiếng gọi vĩnh cửu của niềm vọng, lao động là sự giải thoát và là nỗi thống khổ của ông”.
+ Trong việc miêu tả hoàn cảnh, tính cách của Đô-xtôi-ép-xki: sự dằn vặt của cuộc sống hàng ngày với những tác phẩm đồ sộ,…
- Hiệu quả:
+ Nổi bật cả hai đặc điểm trong cuộc đời ông: người bị hành khổ và người đạt đến đỉnh vinh quang.
+ Thể hiện sự đối lập giữa một bên là đời sống vật chất và tinh thần khốn khổ, với một bên là sự vĩ đại trong những đóng góp to lớn của ông cho văn chương, cho đất nước.
Câu 3. (Sách giáo khoa Ngữ văn 12 tập 1 - Trang 65)
- Các hình ảnh so sánh, những ẩn dụ cho tới cuối đoạn trích đều quy tụ về một thế giới:
+ Biện pháp so sánh: “Tác phẩm ... là rượu ngọt” , “đếm các ngày như trước đây đếm cái cọc của trại giam”, “trở về như một kẻ hành khất”, “lời như sấm sét”.
+ Ẩn dụ: “quả đã được cứu thoát, vỏ khô rụng xuống”, “thành phố ngàn tháp chuông”.
→ Hình ảnh ẩn dụ, so sánh thuộc lĩnh vực tôn giáo.
- Mục đích: Muốn nâng Đô-xtôi-ép-xki lên thành hình ảnh vị thánh, một con người siêu phàm, mang sứ mạng và tầm vóc lớn lao, cao cả.
Câu 4. (Sách giáo khoa Ngữ văn 12 tập 1 - Trang 65)
Việc Xvai-gơ luôn gắn Đô-xtôi-ép-xki với bối cảnh thời sự chính trị và văn chương có tác dụng rất lớn trong việc làm nổi bật vai trò của nhà văn:
- Con người không tồn tại riêng lẻ mà là sự tổng hoà của các mối quan hệ xã hội, trong đó có mối quan hệ với bối cảnh thời đại. Một nhà văn lớn không tồn tại riêng lẻ mà được sinh thành và tôi luyện từ trong cuộc sống, chịu những ảnh hưởng sâu sắc từ bối cảnh thời sự chính trị và văn chương.
- Chỉ khi gắn bối cảnh thời sự chính trị và văn chương, giá trị văn chương của Đô-xtôi-ép-xki mới thực sự được hiểu một cách toàn diện, đúng đắn và sâu sắc.
- Nâng tầm vóc của Đô-xtôi-ép-xki: không chỉ là nhà văn lớn, có nhiều đóng góp cho văn chương mà còn là một nhà xã hội, một người có những đóng góp rất lớn cho lịch sử xã hội đất nước.
→ Bút pháp vẽ chân dung văn học: Gắn hình tượng con người trên khung cảnh rộng lớn làm nổi bật vẻ đẹp, tầm vóc của con người.
II. KIẾN THỨC TRỌNG TÂM
1. Chân dung Đô-xtôi-ép-xki qua nét vẽ của Xvai-gơ:
- Đô-xtôi-ép-xki - một nhà văn khốn khổ:
+ Bị lưu đày khỏi quê hương, lòng ông ngày đêm mong nhớ quê hương
+ Cuộc sống khó khăn, “phải cầm cố đến cả cái quần đùi”.
→ Là nhà văn có số phận nghiệt ngã không kém gì các nhân vật do ông sáng tạo ra.
- Đô-xtôi-ép-xki - nhà văn lao động không biết mệt mỏi bất chấp hoàn cảnh khó khăn và thân thể bệnh tật: Trong hoàn cảnh khó khăn, ông cho ra đời hàng loạt tác phẩm lớn: Tội ác và trừng phạt, Lũ người quỷ ám, Anh em nhà Ka-ra-ma-dốp.
- Đô-xtôi-ép-xki - một nhà văn vĩ đại:
+Tài năng và lòng nhiệt tình của nhà thơ cuối cùng được nhìn nhận, ông được trở về nước Nga.
+ Trong dịp kỉ niệm ngày sinh của Pu-skin “Ông báo trước sứ mệnh thiêng liêng của sự tổng hoà giải của nước Nga”, chứng tỏ nhà văn có cái nhìn xuyên thời đại.
+ Cái chết của ơng gây xúc động trong mọi tầng lớp nhân dân.
+ Khát vọng của ông về mợt nước Nga thống nhất thành hiện thực.
→ Với tất cả những gì ông làm được , ông xứng đáng là nhà văn vĩ đại của nước Nga và tình cảm của nhân dân đã minh chứng cho điều đó.
2. Vài nét về nghệ thuật viết văn nghị luận của Xvai-gơ
- Xvai-gơ đã tái hiện cuộc đời Đô-xtôi-ép-xki bằng những chi tiết đắt giá, sinh động.
- Nghệ thuật đối lập, so sánh, ẩn dụ.
- Lập luận chặt chẽ, bố cục rõ.
3. Ý nghĩa văn bản
Qua việc dựng chân dung văn học,tác giả đem đến cho người đọc những hiểu biết về Đô-xtôi-ép-xki - nhà văn Nga vĩ đại. Đồng thời, thể hiện sự ngưỡng mộ, tình yêu của mình với một nhà văn lớn của thế giới.
Hy vọng Soạn bài Đô-xtôi-ép-xki của ICAN soạn thảo giúp bạn học tốt Ngữ Văn 12 tốt hơn. Chúc bạn học tập vui vẻ