XIN LẬP KHOA LUẬT
_Nguyễn Trường Tộ_
I. HƯỚNG DẪN SOẠN BÀI
Câu 1: SGK – 73
Luật bao gồm nhiều lĩnh vực khác nhau: Kỉ cương, uy quyền, chính lệnh, tam cương ngũ thường...
Việc thực hành luật pháp ở các nước phương Tây rất công bằng, nghiêm minh. "phàm những ai đã nhập ngạch bộ Hình xử đán các vụ kiện tụng thì chỉ có thăng trật chứ không bao giờ bị phiếm truất. Dù vua, triều đình cũng không giáng chức họ được một bậc…"
Không có ai (kể cả vua chúa) được đứng ngoài, đứng trên luật pháp. Nhà nước xã hội vận hành và phát triển bằng luật pháp. mọi sự thưởng phạt đều dựa trên luật pháp. Đó là những nhà nước pháp quyền.
Từ việc này có thể thấy tác giả rất đề cao luật, đề cao những người hiểu biết về luật và có khả năng dùng luật để điều khiển công việc quốc gia.
Câu 2: SGK – 73
Theo Nguyễn Trường Tộ, kỉ cương, uy quyền, chính lệnh để duy trì sự tồn tại của đất nước. Vì vậy, tác giả khẳng định: "Bất luận quan hay dân mọi người đểu phải học luật nước", "quan dùng luật để trị dân, dân theo luật mà giữ gìn". Luật có tác dụng cai trị xã hội, duy trì sự tồn tại của đất nước.Quan dùng luật để cai trị nhân dân, dân theo luật mà giữ gìn. Bất cứ hình phạt nào cũng không vượt khỏi luật. Luật phải đề cao tính dân chủ, gắng với đời sống con người.
Ông chủ trương như vậy vì luật đã bao trùm lên tất cả. Nếu đất nước không có các bộ luật thì làm sao giữ được kỉ cương phép nước. Từ quan cho đến thứ dân đều phải hiểu và làm theo luật. Xưa đã đúng, nay càng thấy đúng và thấm thía hơn.
Câu 3: SGK – 73
Đạo Nho là một thứ luật phong kiến mà nội dung không gì lớn bằng trung hiếu, không gì cần thiết bằng lễ nghĩa.Theo tác giả Nho học không có truyền thống tôn trọng luật pháp vì chỉ nói suông trên giấy, làm tốt chẳng ai khen, làm dở chẳng ai chê. Mặc khác Nho giáo cho rằng : "từ xưa đến nay các vua chúa năm quyền thống trị cứu nước giúp đời đều nhờ hiểu luật, còn các sách vở khác cũng chỉ là phụ thuộc. Đến Khổng Tử cũng công nhận điều này.
Câu 4: SGK – 73
Theo ông, luật pháp và đạo đức gắn bó chặt chẽ với nhau. Luật còn là đạo đức, đạo làm người “trái luật là có tội, giữ đúng luật là đạo đức” và có “có đạo đức nào lớn hơn chí công vô tư”.
Câu 5: SGK – 73
Để tăng thêm sức thuyết phục với nhà vua, Nguyễn Trường Tộ đưa ra quan niệm luật của đạo Nho: "Từ tam cương ngũ thường cho đến việc hành chính của sáu bộ đểu đầy đủ". Tác giả phê phán đạo Nho ở tính chất vô tích sự, chỉ nói suông không có tác dụng, "không làm cũng chẳng ai bị phạt, có làm cũng chẳng được ai thưởng". Vì vậy, pháp luật phải gắn liền với thực tiễn hành động của con người. Đó là làm theo pháp luật. Tác giả lấy ngay lời của Khổng Tử: "Ta chưa hề thấy ai nhận được lỗi mình mà biết tự trách phạt", "Chép những lời nói suông chẳng bằng thân hành ra làm việc".
Đây chính là biện pháp lập luận "gậy ông đập lưng ông". Tác giả đưa ra dẫn chứng "Thử xem có những nhà nho suốt đời đọc sách đáng lẽ cử chỉ của họ phải làm khuôn thước cho đời, vậy mà tại sao có nhiều người cuộc đời của họ và ứng xử của họ còn tệ hơn những người quê mùa chất phác.".
Qua đây ông muốn khảng định: Vì sao lại có tình trạng như vậy? Chỉ có thể trả lời là do họ không được học luật. Vì vậy mới cần có luật.
Nghệ thuật biện luận: Lập luận chặt chẽ, dẫn chứng xác thực, lời lẽ mêm dẻo, có sức thuyết phục. Bản điều trần thể hiện tư tưởng cấp tiến của Nguyễn Trường Tộ đến nay vẫn còn nguyên giá trị.
II. KIẾN THỨC TRỌNG TÂM
Giá trị nội dung:
Tầm nhìn xa rộng và tiến bộ về vai trò của luật pháp đối với việc đảm bảo và phát triển của nhà nước pháp quyền và xã hội tuân thủ pháp luật.
Giá trị nghệ thuật:
Nghệ thuật lập luận chặt chẽ, kín kẽ, thuyết phục lý tình và tấm lòng trung thực của tác giả với dân, với nước.
Trên đây là gợi ý soạn bài Văn 11 bài Đọc thêm Xin lập khoa luật do giáo viên Ican trực tiếp biên soạn theo chương trình mới nhất. Chúc bác bạn học tập vui vẻ.