TỰA “TRÍCH DIỄM THI TẬP”
I. HƯỚNG DẪN SOẠN BÀI
Câu 1 (Sách giáo khoa Ngữ văn 10 tập 2 – trang 30)
Những nguyên nhân khiến cho sáng tác thơ văn của người xưa không được lưu truyền đầy đủ:
* Nguyên nhân chủ quan:
- Chỉ có thi nhân mới thấy được cái hay, cái đẹp của thơ ca.
- Người có học thì ít để ý đến thơ ca.
- Người quan tâm đến thơ ca thì không đủ năng lực và tính kiên trì.
- Chính sách in ấn của nhà nước.
* Nguyên nhân khách quan:
- Thời gian hủy hoại sách vở, không lưu trữ được.
- Hoàn cảnh, chiến tranh, binh hỏa tiêu hủy thư tịch, văn thơ.
* Nghể thuật lập luận:
- Nghệ thuật liên tưởng, so sánh thơ văn như khoái trá, gấm vóc, sắc đẹp ngoài sắc đẹp.
- Phương pháp lập luận quy nạp.
- Dùng câu hỏi tu từ.
- Lập luận chặt chẽ, trình bày rõ ràng, mạch lạc.
Câu 2 (Sách giáo khoa Ngữ văn 10 tập 2 – trang 30)
Việc sưu tầm thơ ca vào thời của tác giả là rất khó khăn, vất vả. Trước hết, các tịch thư cũ không còn, tác giả phải nhặt nhạnh ở giấy tàn, vách nát, hỏi quanh khắp nơi, thu lượm thêm thư của các vị hiện đang làm quan trong triều rồi phân loại thành từng quyển.
Câu 3 (Sách giáo khoa Ngữ văn 10 tập 2 – trang 30)
Điều thôi thúc tác giả vượt khó khăn để biên soạn tuyển tập thơ là :
- Niềm tự hào về văn hiến của dân tộc.
- Ý thức trước những di sản bị thất lạc của ông cha.
- Tinh thần dân tộc tự chủ, ý chí tự cường trong văn học.
- Muốn lưu truyền văn hóa để đời sau nghiên cứu, tìm hiểu và bảo vệ văn hóa.
Cảm nghĩ về công việc của tác giả :
- Là công việc hết sức khó khăn, gặp nhiều trở ngại.
- Đây là công việc thể hiện ý thức trách nhiệm rất cao trong việc giữ gìn và phát huy những giá trị văn hóa dân tộc.
- Công việc có ý nghĩa lớn lao về mặt tinh thần và đáng được trân trọng.
Câu 4 (Sách giáo khoa Ngữ văn 10 tập 2 – trang 30)
Trong Bình Ngô đại cáo Nguyễn Trãi đã đề cập đến nền văn hiến của dân tộc : Như nước Đại Việt ta từ trước/ Vốn xưng nền văn hiến đã lâu.
II. KIẾN THỨC TRỌNG TÂM
a. Lí do biên soạn ‘‘Trích diễm thi tập”
- Thực trạng tình hình di sản thơ ca VN thời HĐL: “Thơ văn không lưu truyền hết ở đời”
* Lí do:
- Thơ văn là “món ăn tinh thần” cao cấp, có giá trị đặc biệt không phải ai cũng đủ trình độ thưởng thức, cảm nhận -> đối tượng tiếp nhận hạn hẹp.
- Công việc sưu tập thơ văn chưa được quan tâm.
- Người sưu tập thơ văn còn ít, ko đủ năng lực, thiếu ý chí , quyết tâm.
- Việc lưu hành (in ấn) thơ văn còn hạn chế.
- Thời gian, binh lửa -> làm sách vở bị hủy hoại.
* Tâm trạng: buồn, đau xót, tổn thương lòng tự hào dân tộc -> nhu cầu bức thiết phải biên soạn sách.
* Nghệ thuật:
- Lập luận chặt chẽ, lí lẽ hợp lí có sức thuyết phục cao (nguyên nhân nội tại lẫn nguyên nhân khách quan)
- Chất trữ tình hòa trong nghị luận.
b. Quá trình hoàn thành “Trích diễm thi tập”, nội dung và kết cấu tác phẩm
* Động cơ: Một nước văn hiến – không có quyển sách làm căn bản…
* Quá trình hoàn thành:
- Tìm kiếm, thu thập thơ các đời trước từ nhiều nguồn và ở nhiều nơi “tìm quanh hỏi khắp”
- Chọn thêm thơ hay đương thời.
- Phân loại, sắp xếp, đặt tên sách
- Phụ chép thơ của mình ở cuối quyển.
-> Công việc sưu tầm, biên soạn hết sức khó khăn, vất vả đòi hỏi sự bền chí, tinh thần lao động miệt mài ko mệt mỏi, thái độ lao động nghiêm túc, cẩn trọng.
=> Niềm tự hào, ý thức trách nhiệm, trân trọng và bảo tồn di sản văn hóa của dân tộc- lòng yêu nước.
III. GỢI Ý LUYỆN TẬP
Có rất nhiều tác giả đã tự hào về nền văn hiến dân tộc, ví dụ :
- Lý Thường Kiệt với tác phẩm Nam quốc sơn hà.
- Nguyễn Trãi với tác phẩm Bình Ngô đại cáo.
Gợi ý Văn 10 Soạn bài Tựa “Trích diễm thi tập” do giáo viên Ican trực tiếp biên soạn theo chương trình mới nhất. Chúc các bạn học tập vui vẻ.