Soạn bài Tổng kết phần Văn học

Đặc điểm

VHDG

VH viết

Thời điểm ra đời

Tác giả

Hình thức lưu truyền

Hình thức tồn tại

Gắn liền với những hoạt động khác nhau trong đời sống cộng đồng ( gắn với diễn xướng ).

Cố định thành văn bản viết mang tính độc lập của một tác phẩm văn học.

Vai trò, vị trí

Vai trò nền tảng của nền văn học dân tộc.

Nâng cao và kết tinh những thành tựu nghệ thuật.

Chữ viết

VHVN từ thế kỉ X à hết thế kỉ XIX.

VHVN từ đầu thế kỉ XXà nay.

Chữ viết

Chữ Hán và chữ Nôm.

Chủ yếu là chữ quốc ngữ.

Thể loại

- Thể loại tiếp thu từ Trung Quốc : cáo, hịch, phú, thơ Đường luật, truyện, kí, tiểu thuyết chương hồi,

- Thể loại sáng tạo trên cơ sở tiếp thu : thơ Đường viết bằng chữ Nôm.

- Thể loại văn học dân tộc : truyện thơ, ngâm khúc, hát nói.

- Thể loại tiếp biến từ văn học trung đại : thơ Đường luật, câu đối.

- Thể loại văn học hiện đại : thơ tự do, truyện ngắn, tiểu thuyết, phóng sự, kịch.

Tiếp thu từ nước ngoài

Tiếp thu văn hóa, văn học Trung Quốc

Bên cạnh việc tiếp nhận ảnh hưởng của văn học Trung Quốc, văn học hiện đại đã mở rộng tiếp thu văn hóa, văn học phương Tây như văn học Nga – Xô Viết, văn học Mĩ La tinh, ...

Giai đoạn văn học

Đặc điểm lịch sử

Nội dung văn học

Tác giả - tác phẩm

Thể loại

Thế kỉ X-XV

- Đầu TK X đất nước ta giành độc lập

- Giai cấp phong kiến đóng vai trò tích cực trong lịch sử

- Nhiều chiến công hiển hách trong đấu tranh chống ngoại xâm

-Tinh thần yêu nước quật khởi, chống ngoại xâm

-Tự hào dân tộc

-Ca ngợi đất nước thanh bình, thịnh trị

-Lý Thường Kiệt (Nam quốc sơn hà)

-Trần Quốc Tuấn (Hịch tướng sĩ )

-Trương Hán Siêu (Bạch Đằng …)

-N. Trãi (Bình Ngô …)

-T hơ chữ Hán thất ngôn …

- Hịch

- Phú

- Cáo

XVI - đầu XVIII

- Triều đại phong kiến suy vi

- Đạo đức , lễ giáo phong kiến suy đồi .

- Xã hội loạn lạc, chiến tranh Lê Mạc, Trịnh-Nguyễn

-Nhân dân đói khổ

- Một bộ phận tiếp tục ca ngợi vua, ca ngợi anh hùng, liệt nữ .

- Trong VHDG xuất hiện khuynh hướng phê phá hiện thực

- Nguyễn Bỉnh Khiêm (Bạch Vân am tập … )

- Thơ Lê Thánh Tông

- Truyền kỳ mạn lục- Nguyễn Dữ

- Mạc Thiên Tứ (Hà Tiên thập vịnh )

- Thất ngôn

- Văn xuôi chữ Hán

Nửa sau thế kỉ XVIII - đầu TKXIX

- Giai cấp phong kiến khủng hoảng trầm trọng .

- Phong trào nông dân khởi nghĩa khắp nơi .

- Nguyễn Huệ đánh tan quân Xiêm, quân Thanh ( triều đại mới .

- Triều đình phong kiến nhà Nguyễn thiết lập .

- Trào lưu mới , trào lưu nhân đạo chủ nghĩa .

- Tấm lòng nhân đạo , niềm khao khát đòi quyền sống con người, nhất là phụ nữ

- Nguyễn Du : Thanh Hiên thi tập , Đoạn trường tân thanh, Văn chiêu hồn …

- Đặng Trần Côn-Đoàn Thị Điểm : Chinh phụ ngâm .

- Nguyễn Gia Thiều, Phạm Thái, Hồ Xuân Hương,BHTQ, N.C.Tù

- Thơ chữ Hán , thơ chữ Nôm .

- Khúc ngâm

- Thơ Đường luật( Việt hoá chữ Nôm .

Nửa sau TK XIX

- 1858 thực dân Pháp xâm lược Việt Nam- nhà Nguyễn cầu hòa .

- Cuộc kháng chiến của nhân dân

- T.D Pháp cai trị đất nước .

- Tinh thần yêu nước, ý chí quyết tâm diệt giặc

- Khuynh hướng phê phán , tố cáo xã hội

- Nguyễn Đình Chiểu: Văn tế …, Lục Vân Tiên

- Nguyễn Khuyến

- Trần Tế Xương

-Văn tế

Sử thi

Đặc điểm riêng

Đặc điểm chung

Đăm Săn

( VN )

- Khát vọng chinh phục thiên nhiên, xóa bỏ các tập tục lạc hậu, vì sự hùng mạnh của bộ tộc.

- Con người hành động.

Chủ đề : hướng đến những vấn đề chung của cả cộng đồng. Cả ba sử thi đều là bức tranh rộng lớn phản ánh hiện thực đời sống tư tưởng của con người thờ cổ đại.

Ôđixê

( Hi lạp )

- Biểu tượng cho sức mạnh trí tuệ và tinh thần chinh phục thiên nhiên để khai sáng văn hóa, mở rộng giao lưu văn hóa.

- Khắc họa nhân vật qua hành động.

- Nhân vật tiêu biểu cho sức mạnh, lí tưởng của cộng đồng, ca ngợi những con người với đạo đức cao cả, với sức mạnh, tài năng, trí thông minh, lòng quả cảm trong đấu tranh chinh phục tự nhiên, chiến thắng cái ác vì chân thiện mĩ.

Ramayana

( Ấn Độ )

- Chiến đấu chống cái ác, cái xấu, vì cái thiện, cái đẹp ; đề cao danh dự và bổn phận ; tình yêu tha thiết với con người, với cuộc đời, với thiên nhiên.

- Con người được miêu tả về tâm lí, tính cách

- Ngôn ngữ mang vẻ đẹp trang trọng, hình tượng nghệ thuật với vẻ đẹp kì vĩ, mĩ lệ, huyền ảo, với trí tưởng tượng phong phú, bay bổng.

Thơ Đường

Thơ hai - cư

Nội dung : phong phú đa dạng, phản ánh trung thực, toàn diện cuộc sống xã hội và đời sống tình cảm của con người, nổi bật lên là những đề tài quen thuộc về thiên nhiên, chiến tranh, tình yêu, tình bạn, người phụ nữ.

Nội dung : ghi lại phong phú cảnh với sự vật cụ thể ở một thời điểm nhất định trong hiện tại, từ đó khơi gợi một cảm xúc, suy tư sâu sắc nào đó.

Nghệ thuật : hai thể chính là cổ phong ( cổ thể ), Đường luật ( cận thể ) với ngôn ngữ đơn giản mà tinh luyện, thanh luật hài hòa, cấu tứ độc đáo, rất hàm súc, giàu sức gợi cảm.

Nghệ thuật : gợi là chủ yếu, sự mơ hồ dành một khoảng không to lớn cho trí tưởng tượng của người đọc. Ngôn ngữ rất cô đọng, cả bài chỉ 17 âm tiết trong khoảng mấy từ. Tứ thơ hàm xúc và giàu sức gợi.