NHÀN
I. HƯỚNG DẪN SOẠN BÀI
Câu 1. (Sách giáo khoa Ngữ Văn 10 tập 1 - trang 129)
Nhàn là “một mai, một cuốc, một cần câu”, trở về với cuộc sống bình dị, chất phác của một “lão nông tri điền” biết đào giếng lấy nước uống và cày ruộng lấy cơm ăn. Điệp từ “một” cho ta thấy tất cả đã được chuẩn bị chu đáo và sẵn sàng, toát lên dáng vẻ ung dung tự tại của con người.
Những vật dụng gắn với cuộc sống vất vả của người nông dân đã đi vào trong thơ Nguyễn Bỉnh Khiêm với cái thanh nhàn, cái thư thái riêng của con người tự tại, làm việc gì tuỳ theo sở thích cá nhân
à Một vị quan lớn triều đình lại tìm thấy được niềm vui từ chính cuộc sống bình dị của người lao động.
Câu 2. (Sách giáo khoa Ngữ Văn 10 tập 1 - trang 129)
- Nguyễn Bỉnh Khiêm về với núi rừng quê hương là với tự nhiên, thuận theo tự nhiên, thoát khỏi vòng ganh đua của thói tục, để tâm hồn mình được an nhàn tự tại.
- “Nơi vắng vẻ”, “chốn lao xao” mang tính chất tượng trưng.
+ “Chốn lao xao” là nơi quan trường, là chốn giành giật, bon chen, luồn lọt, hãm hại lẫn nhau.
+“Nơi vắng vẻ” là nơi tĩnh tại của thiên nhiên, nơi tâm hồn tìm thấy sự thảnh thơi.
-> Như vậy sự “dại”, “khôn” mà Nguyễn Bỉnh Khiêm đề cập tới ở đây là cách nói ngược, thâm trầm đầy ý vị, vừa tự tin vừa pha chút hóm hỉnh. Sự dại khôn ở Nguyễn Bỉnh Khiêm đều xuất phát từ trí tuệ, từ quan niệm, triết lí dân gian: ở hiền gặp lành, ở ác thì gặp ác
Câu 3. (Sách giáo khoa Ngữ Văn 10 tập 1 - trang 129)
+ “Thu ăn măng trúc…giá” mùa nào thức ấy. Đó đều là những sản vật hết sức dân dã, mang màu sắc thôn quê chứ không phải cao lương mĩ vị gì cả. Mỗi mùa có một thú riêng.
+ Ngay cả đến sinh hoạt của con người nhàn dật cũng thật thoải mái, tự nhiên “ xuân tăm…ao”.
à Một cuộc sống đạm bạc nhưng không khắc khổ, đạm bạc mà thanh nhã, thanh nhàn, thanh cao. Đó là cuộc sống hòa hợp với tự nhiên.
Câu 4. (Sách giáo khoa Ngữ Văn 10 tập 1 - trang 130)
Hai câu cuối gắn với tích cũ người xưa: một người nằm ngủ dưới gốc cây Hoè chiêm bao thấy mình được làm quan giàu có, tỉnh dậy thấy mình vẫn nằm dưới gốc hoè mới biết mình chiêm bao.
à Đánh giá về thú nhàn: Nhàn không chỉ là một tấm thế sống, một niềm vui sống, nhàn còn là một quan niệm sống, một triết lí sống.
- Hai câu cuối cho thấy Nguyễn Bỉnh Khiêm mang tâm hồn của kẻ sĩ thanh cao, liêm khiết
Câu 5. (Sách giáo khoa Ngữ Văn 10 tập 1 - trang 130)
Bài thơ thể hiện triết lý sống “Nhàn” của Nguyễn Bỉnh Khiêm, đó là lối sống hòa hợp với tự nhiên, giữ gìn được cốt cách thanh cao mà vượt lên danh lợi tầm thường.
+ Vui với công việc lao động nhẹ nhàng nơi thôn quê.
+ Vui với cách ăn uống thanh đạm, sinh hoạt dân dã mùa nào thức ấy của thôn quê
+ Thái độ dứt khoát tránh xa nơi quyền quý, xem thường danh lợi
à Quan niệm sống của nhà thơ là quan niệm tích cực
II. KIẾN THỨC TRỌNG TÂM
- Bài thơ thể hiện quan niệm sống, triết lí sống Nhàn của Nguyễn Bỉnh Khiêm. Đó là một cuộc sống hoà hợp với tự nhiên, giữ được cốt cách thanh cao, vượt lên trên danh lợi tầm thường.,
- Bài thơ có ngôn ngữ tự nhiên, giản dị nhưng cũng không kém phần thâm trầm, sâu sắc.
III. GỢI Ý LUYỆN TẬP
Cảm nhận chung về cuộc sống, nhân cách của Nguyễn Bỉnh Khiêm qua bài thờ Nhàn
Bài thơ “ Nhàn” là bức chân dung nhân cách và trí tuệ của Nguyễn Bỉnh Khiêm.
Trong suốt bài thơ, tác giải đã sử dụng nhiều phép tu tử để phác họa cuộc sống và lý tưởng của mình.
+ Biện pháp đối : Ta >< Người
Dại >< khôn
Vắng vẻ >< lao xao
à Sự khác biệt của nhà thơ với những người khác làm nổi bật cốt cách thanh cao, trí tuệ phi thường, vượt lên mọi sự cám dỗ và ràng buộc
- Cuộc sống của Nguyễn Bỉnh Khiêm thanh cao, giản dị mà trong sạch thể hiện qua những hình ảnh đời thường, dân dã trong lối sinh hoạt, cuộc sống hòa mình với thiên nhiên : mùa nào thức ấy
à Bài thơ là lời tâm sự thâm trầm, sâu sắc, khẳng định quan niệm sống nhàn là hòa hợp với tự nhiên, giữ cốt cách thanh cao, vượt lên trên danh lợi.
Gợi ý Văn 10 Soạn bài Nhàn do giáo viên Ican trực tiếp biên soạn theo chương trình mới nhất. Chúc bác bạn học tập vui vẻ